Bộ cốt cá Ông được lưu giữ tại dinh Vạn Thủy Tú, Phan Thiết dài 22m, nặng 65 tấn được đánh giá là lớn nhất Việt Nam và cả Đông Nam Á.


Toạ lạc trên đường Ngư Ông, thành phố Phan Thiết, dinh Vạn Thuỷ Tú là một di tích có từ lâu đời (1762) với vẻ đẹp cổ kính, thâm nghiêm, là biểu tượng của tín ngưỡng thờ cá Ông của ngư dân Bình Thuận. Nơi đây còn là nơi lưu giữ bộ xương cá Ông lớn nhất Việt Nam và cả Đông Nam Á.

Truyền thuyết dân gian kể lại rằng sau khi xây xong, Dinh Vạn có một Ông rất lớn trôi dạt vào bờ phía trước Dinh. Ngư dân trong bổn Vạn và các bổn Vạn khác được huy động để đưa Ông vào mai táng trong khuôn viên của Dinh Vạn thủy Tú. Vì Ông quá lớn (dài 22m, nặng 65 tấn) nên phải đến 2 ngày sau mới đưa Ông vào bờ để mai táng được.


Xuất phát từ tín ngưỡng cá Ông cứu thoát ngư dân thoát nạn nơi biển cả, ngư dân tôn cá Voi làm ông Nam Hải, vị thần phù trợ người đi biển, gắn liền với nhiều truyền thuyết. Ngày nay, dọc khắp các tỉnh ven biển miền Trung, hầu như nơi nào cũng có đền thờ cá Ông.


Từ thế kỉ XVII, những ngư dân ở các tỉnh miền Trung tới Phan Thiết để khai phá vùng đất mới, theo truyền thống của cư dân biển họ lập ra các vạn chài theo từng nhóm, làng Thuỷ Tú ra đời cùng với ước vọng một vạn chài trù phú.

Dinh Vạn Thuỷ Tú là ngôi đền được xây dựng lâu đời với kiến trúc khá đặc biệt, qua cổng tam quan về phía hữu là nhà trưng bày cốt ông Nam Hải.

Hương án chính giữa đình Vạn Thuỷ Tú thờ Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân tôn thần; bên trái thờ Thuỷ Long thánh phi nương nương tôn thần và bên phải thờ Thái hiệu tiên sư tôn thần. Phía sau là phòng lưu trữ bảo tồn những bộ cốt cá voi.

Theo ngư dân Bình Thuận, cá Ông là vị thần cứu giúp ngư dân mỗi khi gặp tai nạn trên biển, và là vị thần chung thủy với ngư dân nên được ngư dân kính yêu và tôn trọng. Mỗi khi cá Voi chết (luy) dạt vào bờ, ngư dân đầu tiên trông thấy được coi là con trai của ông và phải đứng ra làm tang lễ, chôn cất cẩn thận.


Phía hữu là doi đất rộng để mai táng cá ông gọi là Ngọc Lân Thánh Địa, sau 3 năm cốt của cá ông bốc, rửa sạch và nhập tẩm trong dinh Vạn theo nghi thức trang trọng.


Năm 2003 bộ cốt Ông được viện Hải Dương học Nha Trang phục chế và bảo quản tại nhà bảo tàng của dinh. Đây được coi là bộ cốt lớn nhất Việt Nam và cả vùng Đông Nam Á vẫn còn nguyên vẹn đến nay.

Hàng năm tại Dinh đều diễn ra các kì tế lễ được tổ chức trang trọng vào các ngày âm lịch: 20/2 (Tế Xuân); 20/4 (Cầu ngư); 20/6 (Chính mùa); 20/7 (Chèo dọc) và 23/8 (Mãn mùa) trong quá trình diễn ra nghi lễ còn có các hoạt động như hát bội, diễn bã trạo. hội đua ghe...


Không chỉ là nơi thờ tự thủy tổ nghề biển, nơi đây còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị liên quan đến lịch sử hình thành và phát triển cộng đồng cư dân nghề cá tiêu biểu là 24 sắc phong của các đời vua triều Nguyễn ban tặng, chiếc chuông đồng đúc vào năm Nhâm Thân (1872), đến nay đã được 130 năm; thân chuông có dòng chữ "Tự Đức nhị thập ngũ niên - Xuân quý giáo đáng - Thuỷ Tú Vạn - Bổn Vạn đồng ký".

Năm 1996, Vạn Thủy Tú được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Ngày nay con đường và bến cá trước dinh được đặt tên Ngư Ông như để thể hiện niềm tôn kính của ngư dân vào sự phù trợ của ông Nam Hải, cũng như sự gắn bó giữa Ông Nam Hải với ngư nghiệp địa phương.

Cùng chiêm ngưỡng bộ xương cá Ông: